Dzieci uczą się tego, czego doświadczają

Dziecko krytykowane – uczy się potępiać.
Dziecko otoczone wrogością – uczy się agresji.
Dziecko żyjące w strachu – uczy się lękliwości.
Dziecko doświadczające litości – uczy się rozczulać nad sobą.
Dziecko wyśmiewane – uczy się nieśmiałości.
Dziecko otoczone zazdrością – uczy się zawiści.
Dziecko zawstydzone – uczy się poczucia winy.
Dziecko zachęcane – uczy się wiary w siebie.
Dziecko otoczone wyrozumiałością – uczy się cierpliwości.
Dziecko chwalone – uczy się wdzięczności.
Dziecko akceptowane – uczy się kochać.
Dziecko otoczone aprobatą - uczy się lubić siebie.
Dziecko darzone uznaniem – uczy się, że dobrze mieć cel.
Dziecko żyjące w otoczeniu, które potrafi się dzielić – uczy się hojności.
Dziecko traktowane uczciwie – uczy się prawdy i sprawiedliwości.
Dziecko żyjące w poczuciu bezpieczeństwa – uczy się ufności.
Dziecko otoczone przyjaźnią – uczy się radości życia.
Jeżeli żyjesz w spokoju, twoje dziecko będzie żyło w spokoju ducha.
                     W jakim otoczeniu żyje Twoje dziecko?

Dorothy Law Nolte
Za: Dryden G., Vos J. „Rewolucja w uczeniu”

Ewa Zielińska

O niegrzecznych dzieciach ¹

Dobre wychowanie dzieci jest głównym celem nauczycieli i rodziców. Zdarza się jednak, że proces wychowawczy kształtujący właściwe postawy  przynosi odwrotne skutki. Oto kilka przykładów : Karolinka  rozrzuca zabawki . Proszę , aby przestała robić bałagan i posprzątała je. Dziewczynka pokazała język  i odwróciła do mnie tyłem. W tramwaju siedzi mama z siedmiolatkiem na kolanach. Wsiada starsza pani z laską i rozgląda się szukając wolnego miejsca .Ponieważ go  nie ma ,  patrzy na chłopca i jego mamę. Mama przyciszonym głosem  mówi : Siedź i pokazuje coś za oknem. Babcia skarży się : W domu mu wszystko  wolno ..... ,On robi to co chce....., Nie słucha, co się do niego mówi....... Mama opowiada :  Nie kupiłam Kasi   zabawki, którą chciała . To ona  na ulicy tupała nogami, krzyczała na mnie aż się ludzie oglądali  a do tego wszystkiego jeszcze obraziła się . Można  mnożyć opisy podobnie zachowujących się dzieci . Bywa , że działania wychowawcze podejmowane w dobrej wierze często odnoszą  odwrotny skutek.

Psycholog Stefan  Baley ² podkreśla, że efekty wychowania są tożsame z rezultatami procesu uczenia się .Ponieważ człowiek uczy się przez całe życie to i wychowuje się  przez całe życie. W procesie  uczenia się podobnie jak w  wychowaniu   wyróżnia się oddziaływania wychowawcze  zamierzone ( intencjonalne ) jak i niezamierzone ( okazjonalne ).  Inaczej przebiega wychowanie w okresie wczesnego dzieciństwa i inaczej w wieku dorosłym. Zmieniają się też proporcje  zamierzonych i niezamierzonych oddziaływań wychowawczych . We wczesnych okresach życia , gdy kształtuje się osobowość  dominuje wychowanie zamierzone z nastawieniem na wszechstronny rozwój dziecka  oraz przygotowanie  do życia społecznego. Problem w tym , że nie ma wyraźnej granicy pomiędzy tym , co świadome i zamierzone , a tym , co realizuje się okazjonalnie. Wiele upodobań oraz umiejętności kształtuje się w trakcie kontaktów społecznych zarówno  pozytywnych jak  i negatywnych  , często bez udziału dorosłego wychowującego dziecko. Dlatego ważne są  proporcje między wychowaniem zamierzonym i niezamierzonym. Kłopot tylko w tym , że  zależności między wychowaniem zamierzonym i niezamierzonym analizujemy  po fakcie, gdy dziecko już  zachowuje się źle i gdy trzeba poradzić sobie z nadmiernymi trudnościami wychowawczymi.